Wszystko o testach EASI. Najnowsza na świecie bateria testów do diagnozy zaburzeń procesów integracji sensorycznej

Testy do diagnozy integracji sensorycznej

Pierwsze pokolenie studentów dr A. Jean Ayres, czyli między innymi dr Zoe Mailloux, dr Susanne Smith Roley oraz dr L. Diana Parham, założyli organizację CLASI (Colaborative for Leadership in Ayres Sensory Integration), będącą członkiem powstałej w Portugalii w 2018 r. Międzynarodowej Rady ds. Edukacji (ICEASI), która zapewnia globalne standardy edukacji ASI (Ayres Sensory Integration). Ich zaangażowanie oraz ogrom pracy doprowadziły do powstania w 2022 r. najnowszych na świecie testów EASI (Evaluation in Ayres Sensory Integration).

Międzynarodowe gromadzenie danych normatywnych (INDC) dla EASI było ogromnym przedsięwzięciem. Standaryzacja testów na podstawie badań kontrolnych odbywała się w 100 krajach całego świata, dzięki pracy około 1000 przeszkolonych wolontariuszy. INDC objęło badaniem typowo rozwijające się dzieci, które były reprezentatywne dla danego kraju pod względem wieku, płci i pochodzenia etnicznego, miejsca zamieszkania na obszarach wiejskich lub miejskich oraz statusu społeczno-ekonomicznego. Wcześniejsza standaryzacja dla testów SIPT oparta na grupie kontrolnej dzieci z USA wydawała się niewystarczająca, biorąc pod uwagę globalny wymiar oddziaływań terapeutycznych w oparciu o ASI.

EASI opracowano w ramach inicjatywy Ayres 2020 Vision – projektu, który miał na celu upamiętnienie 100 urodzin dr Jean Ayres. Projekt miał uhonorować i uczcić pracę twórczyni metody Integracji Sensorycznej.

Testy AESI – cele

Celem stworzenia testów EASI jest zapewnienie prawidłowego i wiarygodnego zestawu testów do oceny najistotniejszych funkcji integracji sensorycznej, które leżą u podstaw uczenia się i zachowania oraz uczestnictwa w życiu społecznym.

Testy EASI mają za zadanie mierzyć: percepcję sensoryczną, reaktywność sensoryczną, posturalną, wzrokową, obustronną koordynację ruchową i praksję w sposób minimalizujący wpływ kulturowy, rozumienie językowe i wcześniejsze doświadczenia. Grupę kontrolną stanowiły dzieci w wieku od 3 do 12 lat, u których nie występowały żadne deficyty medyczne, edukacyjne, psychiczne, emocjonalne czy inne problemy rozwojowe. To pierwsze na świecie standaryzowane testy, które można stosować u dzieci w tym przedziale wieku – poprzednie testy pozwalały na diagnozę dzieci w wieku 4–9 lat. 

Ich zaletą jest również to, że – w przeciwieństwie do testów SIPT – narzędzia konieczne do ich przeprowadzenia nie są tak kosztowne. Większość potrzebnych pomocy można wydrukować na zwykłej drukarce (arkusz do badania) czy zakupić w ogólnodostępnych sklepach (np. wacik, chusteczka, spinacz, ołówek, kredki, mata, butelka wypełniona ryżem). Jedyną pomocą wymagającą wkładu finansowego (około 300 złotych) są klocki drukowane w 3D. Twórcom testów zależało na tym, by testy były ogólnie dostępne i służyły terapeutom do rzetelnej oceny, a co za tym idzie – trafnie dobranej interwencji terapeutycznej.

Co oceniają testy do diagnozy integracji sensorycznej?

Bateria składa się z 20 testów oceniających:

• percepcję sensoryczną,
• zdolności czuciowo-motoryczne,
• praksję,
• reaktywność sensoryczną.
   

Testy percepcji sensorycznej EASI oceniają zdolność wykrywania, postrzegania i rozróżniania różnych rodzajów informacji sensorycznych pochodzących z ciała i otoczenia.

Testy sensoryczno-motoryczne oceniają, w jaki sposób dziecko wykorzystuje informacje sensoryczne do wykonywania różnych zadań związanych z ruchem ciała, kontrolą postawy, kontrolą ruchu gałek ocznych, równowagi i skoordynowanych ruchów obejmujących obie strony ciała. Wskazują na automatyzmy czynności, np. utrzymanie ciała przeciw sile grawitacji.

Testy praksji oceniają zdolność do ideacji, do wymyślenia, jak wykonywać różne nieznane lub nietypowe pozycje ciała, sekwencje i interakcje z przedmiotami. Sprawdzają zdolność dzieci do organizowania swoich działań w odpowiedzi na instrukcje słowne, do wykonywania wieloetapowych sekwencji działań, naśladowania nietypowych pozycji, planowania ruchu.

Testy reaktywności sensorycznej mierzą tolerancję dziecka na zakres intensywności doznań sensorycznych.
 

Tabela 1. Porównanie baterii testów SIPT/EASI/SCSIT

Źródło: Z. Przyrowski, Materiały szkoleniowe E. Schuchting, Seminarinstitut, 2018; Materiały szkoleniowe EASI Evaluation in sensory integration, 2022.

Testy integracji sensorycznej EASI – co wchodzi w ich skład?

Family Life Impact Questionnaire (FLIQ), Suzanne Smith Roley, Zoe Mailoux – Kwestionariusz wpływu na życie rodzinne
Jest to kwestionariusz, który zawiera pytania odnoszące się do zachowań dziecka w życiu codziennym. Rodzic otrzymuje kwestionariusz pocztą elektroniczną i wypełnia online.

Test 1. EASI Visual Praxis: Designs (VPr: D) – Praksja wzrokowa: wzory
Test ocenia zdolność dziecka do wizualnego postrzegania oraz kopiowania prostych i złożonych wzorów. 

Test 2. EASI Visual Perception: Search (VP: S) – Praksja wzrokowa: szukanie
Test mierzy percepcję kształtów i obiektów oraz zdolność do ich odróżnienia na tle obiektów zgrupowanych.

Test 3. EASI Praxis: Ideation (Pr: I) – Praksja: ideacja
Test ma na celu ocenę zdolności dziecka do formułowania i demonstrowania pomysłów na temat możliwych działań.

Test 4. EASI Praxis: Positions (Pr: P) – Praksja: pozycje
Celem testu jest sprawdzenie zdolności dziecka do naśladowania pozycji zademonstrowanych przez osobę testującą w sekcjach: ciało, ręce, twarz.

Test 5. EASI Postural Control (PC) – Kontrola postawy
Test bada zdolność dziecka do dokonywania korekt postawy, umiejętność zastosowania reakcji posturalnych i równoważnych w różnych pozycjach. Obejmuje badanie kontroli postawy, zdolność do przyjmowania i utrzymywania pozycji wyprostu na brzuchu i zgięcia na plecach, wyprostu ramion z zamkniętymi oczami oraz innych reakcji związanych z kontrolą postawy i równowagą.

Test 6. EASI Balance (Bal) – Równowaga
Celem testu jest ocena zdolności dziecka do utrzymania równowagi na jednej i obu stopach w różnych pozycjach, a także przy otwartych i zamkniętych oczach.

Test 7. EASI Proprioception: Force (Prop: F) – Propriocepcja: siła
Test ma na celu sprawdzenie zdolności dziecka do oceny wielkości wywieranej siły. 

Test 8. EASI Ocular Motor & Praxis (O: M & Pr) – Motoryka wzrokowa i praksja
Celem testu jest ocena zdolności dziecka do koordynacji ruchów oczu i głowy. Składa się z czterech części: podążania wzrokiem za przedmiotem, praksji wzrokowej, stabilizacji wzrokowej oraz szybkiej lokalizacji wzrokowej.

Test 9. EASI Praxis Sequences (Pr: S) – Praksja: sekwencje
Test mierzy zdolność dziecka do naśladowania szeregu czynności (sekwencji) zademonstrowanych przez osobę testującą w trzech sekwencjach: ciało, ręce, twarz.

Test 10. EASI Bilateral Integration (Bl) – Integracja bilateralna
Badanie ma na celu ocenę zdolności dziecka do koordynacji ruchów obiema stronami ciała, zarówno z elementami kończyn górnych, jak i dolnych oraz całym ciałem. Niektóre pozycje opierają się obserwacjach, które A.J. Ayres pierwotnie nazwała „obserwacjami klinicznymi”, jak: „dotykanie palcem do nosa”, „diadochokineza” i „sekwencyjne dotykanie palcami do kciuka”. Dzięki temu uzyskały one ustandaryzowane pozycje testowe skupiające się na ocenie płynności ruchu i integracji obu stron ciała.

Test 11. EASI Praxis: Following Directions (Pr: FD) – Test praksji na komendę werbalną
Test mierzy zdolność dziecka do wykonywania serii czynności wypowiadanych przez osobę badającą w trzech sekcjach: ciało, ręce, twarz.

Test 12. EASI Vestibular Nystagmus (V: N) – Oczopląs porotacyjny
Test mierzy czas trwania oczopląsu porotacyjnego (odruchu przedsionkowego).

Test 13. EASI Visual Praxis: Construction (VPr: C) – Praksja wzrokowa: interakcje z przedmiotem
Test ma na celu ocenę zdolności dziecka do wizualnego postrzegania cech obiektów po­­trzebnych do planowania działań oraz konstruowania z tych obiektów zarówno w czasie, jak i przestrzeni.

Test 14. EASI Proprioception: Joint Position (Prop: JP) – Propriocepcja: pozycja stawów
Celem testu jest ocena zdolności dziecka do powtarzania pozycji stawów bez kontroli wzroku. Ocenia czucie ruchu w obrębie kończyn górnych i dolnych.

Test 15. EASI Auditory: Localization (A: L) – Słyszenie: lokalizacja
Test bada zdolność dziecka do lokalizacji dźwięków pojawiających się poza jego polem widzenia.

Test 16. EASI Tactile Perception: Localization (TP: L) – Percepcja dotykowa: lokalizacja
Celem tego testu jest ocena zdolności dziecka do postrzegania lokalizacji jednego lub dwóch bodźców dotykowych zastosowanych na palcach dłoni lub przedramieniu, w pozycjach pronacji i supinacji, bez kontroli wzroku.

Test 17. EASI Tactile Perception: Designs (TP: D) – Percepcja dotykowa: wzory
Test mierzy zdolność do postrzegania i odtwarzania wzoru narysowanego na dłoni lub przedramieniu, w pozycji pronacji i supinacji, bez kontroli wzroku.

Test 18. EASI Tactile Perception: Shapes (TP: S) – Percepcja dotykowa: kształty
Test bada zdolność dziecka do dopasowania kształtu odczuwanego w ręce dominującej do kształtów, które widzi oraz zdolność dopasowania kształtu w jednej dłoni, do kształtów które dotyka spośród zbioru. Ponadto pozwala oceniać możliwe objawy hiper- i hiporeaktywności.

Test 19. EASI Tactile Perception: Oral (TP: O) – Percepcja dotykowa: oralna
Test ma na celu ocenę umiejętności dopasowania kształtu wyczuwalnego w ustach do kształtów widocznych na karcie odpowiedzi.

Test 20. EASI Sensory Reactivity – Reaktywność sensoryczna
Test ocenia możliwe występowanie nadreaktywności sensorycznej na bodźce dotykowe, słuchowe, węchowe i przedsionkowe.

Po przeprowadzeniu badania i wpisaniu danych do programu komputerowego, system oblicza standaryzowane wyniki poszczególnych testów oraz obrazuje je wykresem, który można załączyć do diagnozy. Dostęp do programu wraz z bazą norm mogą uzyskać wyłącznie osoby posiadające certyfikat uprawniający do korzystania z testów.

W Polsce testami EASI posługuje się zaledwie kilku terapeutów, co wynika głównie z tego, że nie odbyły się jeszcze na terenie naszego kraju szkolenia uprawniające do stosowania tego narzędzia. Bariera językowa, jak również małe rozpowszechnienie wiedzy na temat nowych narzędzi badawczych powodują, że wielu specjalistów nie ma świadomości ich istnienia albo nie potrafi znaleźć odpowiednich informacji na temat możliwości uzyskania kwalifikacji do ich stosowania.

Poniższy artykuł został stworzony właśnie po to, by rozpowszechniać wiedzę o najnowszych standardach w diagnozie procesów integracji sensorycznej. 

Więcej informacji na temat sposobu uzyskania certyfikatu uprawniającego do posługiwania się EASI znajduje się na stronie: cl-asi.org

Przykładowy wykres:

Literatura:

1. Mailoux Z., Parham L.D., Smith Roley S., EASI, Evaulation in Sensory Integration, 2020.