Na samym początku należy podkreślić, że często trudności w obszarze małej motoryki i grafomotoryki wynikają z zaburzeń w obrębie zmysłu dotyku. Jest to jeden ze zmysłów bliższych, który zaczyna dojrzewać w okresie prenatalnym i staje się aktywny od około 7. tygodnia życia płodowego. Dziecko w tym okresie odbiera bodźce dotykowe poprzez stymulowanie brzucha przez matkę lub inne bliskie osoby. Staje się to podstawą do poznawania rzeczywistości i komunikowania się z otoczeniem. Dotyk jest jedynym zmysłem, który towarzyszy nam przez całe życie i nie traci na znaczeniu.
Dotyk wpływa na kształtowanie się wielu umiejętności, takich jak:
- czucie własnego ciała w przestrzeni i jego świadomość,
- planowanie motoryczne,
- dekodowanie informacji wzrokowych,
- rozumienie mowy,
- uczenie się w sytuacjach szkolnych,
- nawiązywanie relacji z rówieśnikami,
- budowanie poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego.
Zaburzenia w zakresie funkcjonowania zmysłu dotyku mogą być przyczyną wielu trudności. Dziecko ma często obniżoną samoocenę, bywa niezrozumiane przez rówieśników, rodziców, nauczycieli i odczuwa dyskomfort w sytuacjach społecznych. Dodatkowo są zauważalne zaburzenia koncentracji – dziecko bowiem skupia się w szczególności na tym, aby unikać bodźców nieprzyjemnych lub dąży do tego, żeby zapewnić sobie ich jak najwięcej. Za tym idzie brak umiejętności dostosowania się do sytuacji, brak elastyczności działania i wypracowanie w sobie sztywnych mechanizmów działania, które mają pomóc dziecku poradzić sobie z trudnymi sytuacjami w szkole.
Pojawiają się więc pytania: W jaki sposób można stymulować zmysł dotyku? Jakie ćwiczenia zaproponować dziecku, żeby zaczęło odczuwać satysfakcję?
Poniżej kilka przykładów aktywności, które będą miały pozytywny wpływ na stymulację dotykową, ale również na rozwój małej motoryki u dziecka:
- Znajdź coś… miękkiego. Terapeuta prosi dziecko, aby poruszało się po pomieszczeniu i szukało przedmiotów, które są: miękkie, twarde, szorstkie itp.
- Magiczny worek. W nieprzezroczystym worku umieszczamy kilka przedmiotów (nie może ich być zbyt dużo i dziecko powinno wiedzieć, jakie przedmioty umieszcza tam terapeuta), a zadaniem dziecka jest włożenie ręki do worka, złapanie jednego przedmiotu i odgadnięcie, co to jest, bez kontroli wzrokowej.
- Sensoryczne pudełko. Do plastikowego pojemnika wrzucamy różne rzeczy, np.: makron, szyszki, kamienie, klocki oraz przedmioty, które są atrakcyjne dla dziecka. Zadaniem dziecka jest wyszukanie zabawek poprzez włożenie rąk do pojemnika.
- Ścieżki sensoryczne. Można przygotować ścieżki samodzielnie, z wykorzystaniem dostępnych materiałów, takich jak: liście, gałęzie, trawa, wycieraczka, dywan itp. Można również zakupić gotowe pomoce do przeprowadzenia tego typu stymulacji. Zadaniem dziecka jest przemieszczanie się po ścieżce – spacerując lub czworakując.
- Wykorzystanie w codziennej pracy mas plastycznych, pisanek sensorycznych, cieczy, substancji brudzących.
- Malowanie pianką do golenia, pastą do zębów, żelem do włosów po takich przestrzeniach, jak: lustro, stolik, folia bąbelkowa, szary papier.
Oprócz stymulacji dotykowej, niezwykle istotne jest sprawdzenie, jak u dziecka wygląda rozwój napięcia mięśniowego. Prawidłowe napięcie mięśniowe jest niezbędne do osiągnięcia pionizacji ciała przez dziecko i kształtowania prawidłowej postawy. Nieprawidłowości w tym obszarze będą mocno wpływać na szereg trudności z opanowaniem umiejętności grafomotorycznych i z zakresu małej motoryki. Dziecko często nie jest w stanie utrzymać odpowiedniej postawy ciała przy stoliku, prezentuje nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego, ma mniejszą zdolność do wykonywania czynności i ruchów precyzyjnych. Poza tym można zaobserwować u niego duże trudności w zakresie dostosowania nacisku narzędzia pisarskiego na kartkę.
Konieczne więc jest podjęcie tutaj ćwiczeń i aktywności, których celem będzie poprawa napięcia mięśniowego. Można je podzielić na następujące grupy:
- Lokomocyjne – związane z przemieszczaniem się, np.: chodzenie po nierównym podłożu, czworakowanie, pełzanie.
- Skoczne – chodzi tutaj o zabawy oparte na wykonywaniu skoków i przeskoków, np.: przeskakiwanie przez płaską przeszkodę, przeskakiwanie przez przeszkodę dyna...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
