Zawiaduje funkcjami ruchowymi i czuciowymi w różnych strukturach organizmu, takich jak: płuca i serce, układ trawienny i słuchowy, zatoki, krtań oraz przełyk (ryc. 1.).
Bezpośrednie przyczyny porażenia nerwu X czaszkowego, nadczynności lub osłabienia jego funkcji mogą wynikać z:
- obciążającego porodu,
- uszkodzeń w obrębie rdzenia przedłużonego (widoczne są wówczas objawy móżdżkowe oraz zaburzenia czucia i temperatury),
- głębokich zranień na szyi i urazów głowy, krwiaków, zakrzepów i stanów zapalnych w organizmie,
- przebytej lub nieleczonej boreliozy i tężyczki.
Zasadnicze funkcje nerwu błędnego to: odbieranie bodźców z krtani i z oskrzeli, unoszenie podniebienia miękkiego, przewodzenie wrażeń smakowych i bodźców dotykowych. Wpływa też na jakość słuchu oraz na wysłuchiwanie głosu z tła.
Umożliwia także: regulację oddechu, odbieranie bodźców dotykowych, ruchy aparatu artykulacyjnego i wyciszanie odgłosów przeżuwania.
X nerw czaszkowy zapewnia dwukierunkowe połączenie między jelitem a mózgiem. Dlatego też pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Reguluje trawienie, co ma wpływ na codzienne dobre samopoczucie. Jego nieprawidłowe funkcjonowanie przyczynia się do pojawienia się zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth, SIBO). Jeśli w jelicie cienkim występuje zwiększona ilość bakterii, może to prowadzić do pogorszenia trawienia i zmniejszonego wchłaniania substancji odżywczych. Nieprawidłowa aktywność X nerwu czaszkowego powoduje upośledzenie trawienia i zaleganie jedzenia w żołądku, co szczególnie często występuje u dzieci ze spektrum. Szereg objawów jest też charakterystycznych dla refluksu, np. u niemowląt – brak apetytu, ulewanie czy też chlustanie po rzadkich pokarmach. Dzieje się tak, ponieważ nerw błędny zwiększa kwasowość żołądka lub wywołuje refluks. Wówczas niezbędna jest konsultacja u dziecięcego gastrologa.
Nerw błędny odpowiada za działanie przeciwzapalne, ponieważ obniża wydzielanie prozapalnych cytokin w organizmie1.
Charakter zaburzeń X nerwu czaszkowego:
- nadczynność – zbyt silna aktywność,
- niedoczynność – osłabiona aktywność (często występuje w autyzmie i innych zaburzeniach neurorozwojowych),
- porażenie – częściowe lub całkowite zniesienie funkcji.
Nerw błędny (łac. X vagus nerve) należy do autonomicznego układu nerwowego, a jego włókna przywspółczulne unerwiają narządy wewnętrzne (ryc. 1.)
Nerw błędny ma wiele gałęzi zajmujących się unerwieniem różnych układów i struktur ciała. Połączony jest z czterema innymi nerwami czaszkowymi, które także rozpoczynają się w pniu mózgu, czyli V, VII, IX i XI.
Neurologiczne uszkodzenia X nerwu czaszkowego (oraz nerwów obwodowych) powodują zaburzenia w odbieraniu bodźców dotykowych. Może wówczas wystąpić parestezja (ang. paraesthesia), czyli czucie opaczne. Przejawia się subiektywnymi doznaniami w ciele i w kończynach, takimi jak: odczucie gorąca, palenia i „przebiegania prądu”, a w palcach – mrowienia, kłucia i drętwienia. Współwystępują także dokuczliwe skurcze mięśni.
Specyficzna cecha parestezji polega na tym, że temperatura skóry nią objęta jest zmieniona, co powoduje nadreaktywność w odczuwaniu doznań ciepła i zimna.
W uszkodzeniu drogi czuciowej nerwu błędnego parestezje obejmują zarówno małe oraz duże obszary skóry, np. twarzy czy kończyn. Czucie opaczne może pojawiać się nawet bez zadziałania bodźca. To praktyczna wskazówka dla terapeutów SI w odniesieniu do różnicowania zaburzeń przetwarzania bodźców dotykowych i proprioceptywnych od parestezji. Schorzenie to występuje u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi, a objawy mogą ujawniać się podczas hiperwentylacji i napadu tężyczki. Diagnostyką oraz leczeniem czucia opacznego zajmują się neurolodzy.
Uszkodzenia i zaburzenia funkcji nerwu błędnego powodują:
- kolkę niemowlęcą, dysfunkcję połykania i trawienia, co może prowadzić do wybiórczej diety i ORM,
- nieprawidłowe wydzielanie enzymów trawiennych i kwasu solnego w żołądku,
- nieprawidłową regulację perystaltyki jelit, niepełne oczyszczanie przewodu pokarmowego, co prowadzi do otyłości,
- niewłaściwą regulację stężenia glukozy we krwi i poziomu żółci,
- zaburzenia wydzielania serotoniny odpowiedzialnej za uczucie sytości i kontrolę apetytu, która zapewnia prawidłową masę ciała,
- wysokie ciśnienie krwi, zaburzenia rytmu serca i przyspieszone tętno.
Nieprawidłowa aktywność nerwu błędnego może wystąpić na skutek przewlekłego stresu i urazu psychicznego, co w konsekwencji prowadzi do pojawienia się u dzieci objawów psychosomatycznych, takich jak: omdlen...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
